Културни центар “Перило” Забрежје ( Савска 192А)

INFO: Kulturni centar do daljnjeg ne radi zbog građevinskih radova.

Kulturni centar “Perilo” bavi se izlagačkim programom savremene umetnosti, rezidencijalnim programom i prezentacijom stalne postavke Kolekcije “Perilo” na tri nivoa na Zabrežju -savskom delu Obrenovca 30 kilometara uzvodno od Beograda. Raspolaže sa tri galerije Galerijom “77” u suterenu, Glavnom galerijom i Galerijom na spratu u prirodnom okruženju savskog priobalja naspram peščane plaže sa sportskim terenima, izletničkim mobilijarom i rekreativnom stazom. Kulturni centar raspolaže sa apartmanom i binom u 15 ari dvorišta u kojem je vinograd i voćnjak.

KC “Perilo organizuje niz manifestacija (LINK) : Noć muzeja (od 2014. godine), Dane Beograda (od 2015. godine)Dane evropske baštine (od 2016. godine), Dan diplomatije (od 2018. godine) i posebno omladinski zabreško-beogradski jazz/alternativni Festival “Oslobađanje” (od 2013. godine) www.oslobadjanje.org je od 2019. godine EUnic manifestacija (podržale su ga 2019. godine Ambasade Danske, Italije, Mađarske i Austrije i učestvovali su umetnici iz osam Eu zemalja)

Kolekcija “Perilo”

Godine 2020. Ministarstvo kulture i informisanja Republike Srbije podržalo je na konkursu za muzejsko nasleđe projekat “Evropa i kolekcije Perilo” (LINK) kojim je obrađen istorijski značaj lokaliteta, kulturni značaj Kolekcije Perilo i decenijski trud na očuvanju i unapređenju kulturnog nasleđa.

Izložbom „Naša baština” udruženje građana „Perilo Zabrežje“ otvorilo je 25. septembra 2016. novi nezavisni Kulturni centar „Perilo“ u mestu Zabrežju, u blizini Obrenovca na Savi, na adresi Savska 192A. Nakon rasformiranja i gašenja Arheološkog muzeja, Obrenovac ponovo ima raznoliku postavku (7 odvojenih izložbenih celina) koja je važan segment kulture i istorije, i to ne samo Obrenovca. Udruženje građana “Perilo Zabrežje” osnovano je 2010. godine sa ciljem kulturno-istorijskog unapređenja dve lokacije koje su do osnivanja udruženja bile i te kako zapostavljene. U pitanju su Zabreški grad, Perilo-kraj, kao i početak Savske ulice.

Otvaranje izložbe održano je uz prateći koncert u organizaciji muzičkog urednika Nikole Kneževića (FMU jazz odsek, Beograd). Manifestacija je održana u okviru Dana evropske baštine.Autorski tim postavke čine istoričarke umetnosti Milena Nedeljković i Marija Vuković Biserko.

Prezentovana je Perilo kolekcija značajnih predmeta iz 19. i 20. veka, sačuvanih u kući iz vremena početaka srpske diplomatije (Prota Mateja Nenadović je nakon sastanka u Orašcu došao u kuću Pantelije Ružičića na Perilo i napisao prva diplomatska pisma – izvor „Memoari” Prote Mateje Nenadovića)

Ovaj događaj značajan je i kao lokalni, i kao prestonički, ali i internacionalno imajući u vidu da je Zabrežje prva slobodna zona Beograda nakon petovekovnog ropstva. S tim u vezi u udruženju postoji ideja i maksima oživljavanja pozitivne evropske komunikacije, a Zabrežje je, svakako, s obzirom na lučki, umetnički, međudržavni i istorijski kontekst retko mesto pozitivne saradnje. Po Milošu Obrenoviću, koji je na Zabrežju rešio da oslobodi Srbiju stari Palež dobio je dinastičko ime – Obrenovac.Veza sa Prvim ustankom je u KC-u predstavljena kroz saradnju sa Narodnim muzejom Aranđelovca putem dokumentarističko-faktografske izložbe sa 13 postamenata, kustosa i autora Ivana Rančića na spoljašnoj fasadi KC „Perilo”, sa idejom ekskurzijsko-edukativne saradnje sa školama. Naslov je „Prvi srpski ustanak kroz sliku i reč”.

Važan deo Perilo kolekcije je i zaostavština iz doba avangarde iz Zagreba, o kojoj trenutno prof. dr Irina Subotić piše knjigu, a tiče se prve dadaističke skupine Jugoslavije, čiji je jedan od članova bio i Miloš Somborski, sin prve zabreške učiteljice Evdokije Julke Vićentijević i direktora Srpske banke Zagreb Isidora Somborskog. Radi se o zagrebačkim Travelerima-mladozenitistima, u okviru kojih je Miloš bio zadužen za fotografiju. Oni su otpočeli praksu multimedije, performansa, kolaža i bili bliski sa Ljubomirom Micićem – tvorcem zenitizma. Izložba je fotografsko-dokumentarna u segmentu osvrta na avangardne pokrete i mesto koje u okviru istih zauzimaju Traveleri. Prezentovane su ideje, misli, fotografije i dela protagonista avangardnih pokreta, kao što su dadaizam, zenitizam, futurizam, suprematizam i konstruktivizam. Autorka postavke je istoričarka umetnosti Marija Vukovć Biserko, a zenitistički naslov izložbe asocira na poziciju kulturnog centra – „AvAngrAdAdAdA”. Miloš je značajan i po tome što je kao potonji urbanista, kada su Traveleri proterani zbog radikalne umetničke prakse iz Zagreba u Beograd, bio autor plana Beograda od 1950-1972, kada se Novi Beograd munjevito razvijao i gradio. Pored Beograda, Miloš je regulisao i planove Novog Sada, Podgorice, celog crnogorskog primorja,Luke Bar i bio utemeljivač urbanizma, kao posebne discipline arhitekture kod nas u vreme masovne migracije seoskog stanovništva u velike gradove. Poseban kuriozitet izložbe na Zabrežju jeste kamen iz Miloševe vile u Dubrovniku, koja je jedna od istorijski značajnijih, jer se u njoj desio poslednji senat dubrovačke vlastele. U svojoj vili Miloš je sanjao obnovu Travelera, sa idejom ponovnog okupljanja avangardista, što nije dočekao zbog tragičnih okolnosti.Sa luke Zabrežja, gde se Miloš-Traveler bavio glumom i svojima sagradio letnjikovac, kretao je voz sa završnom stanicom u Dubrovniku. Danas pruge više nema, nema avangarde u vili u Dubrovniku, ali srećom, pet radova Jo Kleka koji su bili u vili u Dubrovniku i pripadali Milošu, čuvaju se u Narodnom muzeju u Beogradu. Povod za postavku je sto godina dadaizma, kao i tek minula proslava 100 godina od nastanka Maljevičeve čuvene slike „Crni kvadrat”. U budućnosti KC „Perilo” ima ideju prezentacije radova iz Miloševe vile i oživaljavanje uspomene na Travelere, koji bi svakako trebalo da postanu brend naše zemlje.

„Sa Julkom kroz vreme“ je naslov izložbe Milene Nedeljković, u okviru koje je prezentovana porodična istorija i život Miloševe majke, zabreške učiteljice Evdokije Julke Vićentijević, udate Somborski. Izloženi su predmeti iz perioda 19. i s početka 20. veka jedne od imućnijih porodica ovoga kraja, koja je učestvovala u obrazovnom i kulturnom razvoju Obrenovca, a u čijem domu je 1804. napisano čuveno prvo diplomatsko pismo. Postavka sadrži lične predmete, instrumente, umetnine, nakit, novac, dopisnice i svedoči o načinu života, obrazovanju, vladajućem patriotskom moralu.Izložbu je udruženje već postavljalo u okviru festivala Oslobađanje 2014, zaštićenog brenda i muzičko umetničkog festivala okrenutog avangardi, regeu, džezu i perfromansu. Posebna celina je zaostavština sina Vladimira Varićaka, dr Svetozara koji je u svetskoj nauci čuven po suživotu sa Albertom i Milevom Ajnštajn. Svetozar je svedočio o udelu Mileve Marić u Albertovom radu.


Posebno se izdvaja violina iz 19. veka osnivača Obrenovačkog crkvenog hora, Julkinog brata Dragoljuba, inače prijatelja kralja Milana Obrenovića, koja se jednom godišnje svira na festivalu Oslobađanje sa početnom pesmom kneza Mihaila Obrenovića „Što se bore misli moje”, kao i peć koju je na Perilo dovezao Miloje-Belja, Julkin otac, sa proslave vraćanja ključeva knezu Mihailu 1867. godine.

U dvorištu se nalaze i tri skulpture Ratka Vulanovića, jednog od najznačajnijih naših vajara, čiji je najprepoznatljiviji rad Kameni grad na Adi Ciganliji. Naziv rada je „Kompozicija 77” uz saglasnost autora, a razlog je što je KC Perilo na nadmorskoj visini 77 metara i što je to broj aktivno korišćen u avangardi (77 samoubica-nadfantastičan veoma brz ljubavni roman, Branka Ve Poljanskog i Kompozicija 77 Mihaila Petrova).

Poseban segment je i prezentacija radova mladih i savremenih stvaralaca sa prethodnih festivala Oslobađanje, kao i dela mladih sikara sa slikarske kolonije, koja je rezultovala posebnom izložbom sa temom „Moja baština” uz podršku Divac fondacije.

Još od leta 2016. u KC Perilu nalazi se i izbor Blek boks skulptura u saradnji sa Mikser festivalom, kao i četiri skulpture narodnih heroja koji su bili u poplavi, autora Milisava Petkovića iz 1969.

U saradnji sa Muzejom kamena u Paštriću realizovana je izložba „Tapa tupa” i prezentovana prakljača sa kamenom i starim sapunima i emotivnom pričom Predraga Petrovića, čuvenog biologa o starom Perilu u Valjevu, kao mestu susreta i socijalizacije.

Naspram Kulturnog centra nalazi se i izletište koje je sagrađeno uz podršku Trag fondacije, a cela ideja rada jeste rekreacija u prirodi i na peščanoj plaži uz istoriju, edukaciju i kulturu. Poseban kuriozitet KC Perila jeste što je naspram zgrade pukao nasip, što je spasilo Obrenovac u poplavi 2014, i što je 90 procenata vode koja je uništila Obrenovac prošlo upravo naspram KCa, preko novoizgrađenog izletišta.

Predsednik udruženja Milan Katić ističe da je plan da kroz dosadašnje manifestacije Dani Beograda, Dani evropske baštine, Noć muzeja i posebno Oslobađanje festival, Perilo i Zabrežje postanu respektabilno mesto u kulturnoj ponudi Evrope, koje koristi i prezentuje bogato materijalno, istorijsko i duhovno nasleđe. Ideja im je, prema Milanovim rečima, da stvore mesto za komunikaciju, polemiku i temelj za dalje stvaranje umetnosti u promovisanju prirodnih turističkih i rekreativnih usluga kojima se bave na prelepoj obali reke Save u blizini obrenovačke banje sa izuzetno zdravom vodom. Udruženje je nezavisno i do sada je sarađivalo sa više internacionalnih kultrunih institucija kao što su AKF Austrija, Leonardiano museo iz Italije, kao i sa umetnicima iz devet zemalja ne samo Evrope, već i iz Meksika. Poziv umetnicima, firmama i institucijama za saradnju je otvoren, a kontakti se mogu pronaći na linku. Radno vreme je nedeljom od 15 časova i po pozivu
.