Забрешки град-музеј на отвореном

“Zabreški grad-muzej na otvorenom” je autorski projekat UG “Perilo Zabrežje” po ideji Milana Katića. Projekat prikazuje istorijske objekte, ličnosti i događaje u vezi sa lokalitetom na savremen način. Zabreški grad je kulturno-istorijska celina sa lukom i okolnim vremešnim objektima. UG”Perilo Zabrežje” prezentacijom radova na raznolikim manifestacijama koje organizuje od 2013. godine oživljava ovaj jedinstven evropski prostor pozitivne komunikacije i saradnje kroz kulturno-istorijsko-rekreativno-turustičke aktivnosti. 

Zabreški grad je upisan u valjevske knjige 1817. godine. Nalazi se na savskoj obali 30 kilometara zapadno od Beograda. Bio je savska luka i pre Srpske revolucije (Prvi i Drugi srpski ustanak), a potom u celom 19. veku Zabreški grad bio je važna međunarodna destinacija za trgovinu i kulturu. Sadržao je carinu, lučke, privredne i kulturne objekte. Lokaciju Udruženje predstavlja kao “granicu izmedju Balkana i Evrope i istoka i zapada, svedoka istorijskih događaja i ličnosti”.

Udruženje “Perilo Zabrežje” je na Zabrežju obeležilo više nacionalnih jubileja. Od godine 2018. 14.marta obeležava se Dan diplomatije jer je na Zabrežju 1804. godine Prota Mateja Nenadović napisao prva diplomatska pisma, godine 2013. obeležen je jubilej 200 godina od ideje Miloša Obrenovića da ne beži iz Srbije po slomu Prvog srpskog ustanka, godine 2015. jubilej 200 godina od Drugog srpskog ustanka, godine 2017. jubilej 150 godine od vraćanja ključeva srpskih gradova knezu Mihailu.

Od spomeničko-umetničkih dela koja čine “Zabreški grad-muzej na otvorenom” posebno se ističe delo Nenada Aćimovića “Vladari koji su se iskrcavali na Zabrežju”  nastalo 2013. godine. Delo se sastoji od 9 dizajniranih tabli dimenzija 1,2m*0,7m sa likovima istorijskih ličnosti.Vladari su na Zabrežju počinjali diplomatiju, donosili važne državničke odluke, bivali na počecima bitnih bitaka za Evropu, ali i iskrcavali se i dolazili u obilazak. Prikazani su likovi Prote Mateje Nenadovića , Miloša Obrenovića, Karađorđa i pripadnika njihovih dinastija, kao i Rudolfa Habzburga i Jozefa II Habzurškog. Table su postavljene na spoljašnjosti Doma kulture. Autor postavke je istoričarka umetnosti Valentina Bakić. Nenad je umetnik iz Obrenovca koji je i autor vizuelnog identiteta festivala “Oslobadjanje” www.oslobadjanje.org. Delo savremene umetnosti autora Čede Petrovića “Rasuta pafama” predstavlja trodimentzionalno oživaljavanje prve apstraktne konkstruktivističke slike jugositočne Evrope autora Josipa Seissela, jednog od najznačajnijih zenistističkih slikara (Zenit umetnički pokret koji je dobio ime po mesečnom časopisu osnovanom 1921. godine, koji je izdavan u Zagrebu i Beogradu, čiji su svi brojevi ispred Narodne biblioteke Srbije uvršteni 2009. godine u digitalizovanu UNESCO biblioteku sveta). Realizovano je kao postavka pravilnih geometrijskih formi u osnovnim bojama na fasadama zgrada na Zabreškom gradu. Osim simboličke i istorijske “Rasuta pafama”ima i estetsku vrednost jer je oplemenila prostor. Josip Seissel je bio član u omladinskoj dadaističko-zenitisičkoj grupi Tarveleri kao i sin zabreške učiteljice Julke – fotograf, arhitekta i urbanista Miloš Somborski. Razlog i inspiracija za Rasutu Pafamu” su umetnine Travelera iz Kolekcije “Perilo” prezentovane u stalnoj postavci u Kulturnom centru “Perilo” na Zabrežju. Godine 2020. Ministarstvo kulture i informisanja republike Srbije podržalo je rad udruženja. Od 2014. godine na Zabrežju se jednom godišnje svira Perilo violina-muzejski eksponat, koju Udruženje promoviše kao instrument iz doma u kojem je počela srpska diplomatija.

Spomenik palim borcima se nalazi pored stare opštine ispred sadašnjeg Doma zdravlja od 1952. Na zgradi stare đumrukane- carine su i dve spomen table, od kojih je jedna sa informacijom o tome da je srpska diplomatija počela na Zabrežju. Na trgu se nalazi i veliko sidro koje su iz Save izvukli Zabrežani Momčilo Srećković i Miša Purnat. Sve navedeno u kombinaciji sa istorijskim zdanjima udruženje promoviše kao muzej na otvorenom. Kolekcija predmeta širokog dijapazona (oružje, numizmatika, filatelija, upotrebni predmeti, umetnine, fotografije) iz oslobodilačkog 19. veka se nalazi u Kolekciji “Perilo”  koja ima stalnu postavku u KC “Perilo”.


Obnova luke i lučkih potencijala Zabrežja radi usmerenja ka obali i pravljenje i obnova niza objekata koji treba da služe kulturno-istorijskoj svrsi, cilj je udruženja
“Perilo Zabrežje”.  Ponudom sportsko rekreativnih vidova relaksacije uz kulturno edukativne sadržaje i izgradnjom rekreativnih sadržaja na obali, podstaknuto je okruženje na razne vidove privrednih aktivnosti i omogućen veći broj  radnih mesta. Evrointegracijski potencijal i ideja pomirenja dinastija, levih i desnih, evropskog istoka i zapada koje promoviše ovo udruženje, ima svoj koren u nekadašnjoj privrednoj, kulturnoj saradnji na Zabreškom gradu, a sadašnju emanaciju kroz korišćenje zaostavštine iz „Perilo kolekcije“ i perioda 19.  I 20. veka na razne načine kroz manifestacije, predavanja , postavke, naučnu, naučno-istorijsku i izdavačku delatnost. Značajnu podršku u ovom pravcu je dalo Ministarstvo inostranih poslova, kao i Austrijski kulturni forum, zbog prepoznatog kvaliteta rada i kadrovskih rešenja, kao i zbog istorijskih konotacija: Perilo kolekcija je kolekcija predmeta iz kuće početka srpske diplomatije (1804. Prota Mateja napisao čuvena diplomatska pisma u kući Pantelije Ružičića na Perilu).