Vođenje od 17h i predstavljanje kataloga izložbe “Stogodišnjica Zenitističkog pozorišta” u Novom Sadu od 18h 24. 12.
U Kulturnoj stanici “Svilara”, u petak 16. decembra 2022, otvorena je izložba “Stogodišnjica Zenitističkog pozorišta A.K. Treveler”, autora Milana Katića, u organizaciji Udruženja “Perilo Zabrežje”, kao jedan od programa Evropske prestonice kulture – Novi Sad 2022. Izložba se organizuje povodom jubileja stogodišnjice predstave “Oni će doći”, koju je 8 mladih članova umetničke avangardne asocijacije Akademski klub “Treveler” izvelo 16. decembra 1922. u Realnoj Gimnaziji u Zagrebu (sada Muzej Mimara).
Organizator je najavio da će, jedan od vodećih domaćih istoričara umetnosti, profesor dr Ješa Denegri, kao recenzent kataloga biti gost 24.12, na autorskom vođenju kroz izložbu zakazanom za 17 h u KS “Svilara”. Profesor Denegri će govoriti i na predstavljanju kataloga izložbe – publikacije “Zenitističko pozorište Akademskog kluba Treveler”, autora Milana Katića od 18 h u knjižari Zenit books (Njegoševa 18) uz istoričara umetnosti Marka Srdanovića.
Organizatori su najavili tribinu “Zenit nekada i sada” i za manifestaciju obeležavanja jubileja stogodišnjice specijalno restauriran film u Arhivu RTS-a – “Nova umetnost dvadesetih godina: zenitizam, dadaizam i konstruktivizam” (TV Beograd, 1983, režija: Dragomir Zupanc, urednik: Dunja Blažević). U filmu govore najvažniji domaći protagonisti zenitizma: Mihailo Petrov, Josip Sajsl, Avgust Černigoj, Eduard Stepančić, Oto Bihalji i istoričari umetnosti: Jerko Denegri, Irina Subotić, Miodrag Protić, Aleksandar Flaker i drugi. Film je snimljen povodom izložbe “Zenit i avangarda 20ih godina” održanoj u Narodnom muzeju Beograda (1983), autorki Irine Subotić i Vidosave Golubović.
“Oni će doći” je prva i jedina odigrana predstava Zenitističkog pozorišta. Realizovana je kao pozorišna manifestacija jedinog izvorno jugoslovenskog avangardnog pokreta, koji nosi ime po Zenitu – časopisu urednika, pesnika i ideologa zenitizma, Ljubomira Micića (izdavan u Zagrebu i Beogradu, 1921 – 1926). Predstava “Oni će doći” od vremena odigravanja i članka “Zenitističko pozorište” (Zenit br. 24, 1923) ilustrovanog nacrtima kostima i zavese, pobuđuje interesovanje mnogih teoretičara i umetnika. Nadahnula je i potpisnike manifestacije otvaranja Evropske prestonice kulture u Novom Sadu, pod nazivom “Zeniteum::2022”, prvenstveno autora, slovenačkog i svetskog umetnika Dragana Živadinova. Autentični materijali predstave “Oni će doći” spletom brojnih okolnosti nisu bili dostupni struci i javnosti, te je stoga organizator proslave jubileja stogodišnjice, Udruženje “Perilo Zabrežje” najavilo izložbu “Stogodišnjica Zenitističkog pozorišta A.K. Treveler” kao edukativnu. Na izložbi su predstavljeni ilustrativna dadaistička instalacija akademske umetnice Marije Čolić, inspirisana zenitističkom predstavom “Oni će doći” i vektorizovani kostimi Josipa Sajsla autora Nenada Aćimovića. Partner izložbe je Narodni muzej Srbije, čiji su nadležni dozvolili izlaganje 13 reprodukcija slika autora Josipa Sajsla (član Trevelera u zenitu poznat kao Josif Jo Klek), koje se čuvaju u kolekciji krovne muzejske institucije Republike Srbije. Osim reprodukcija slika iz Narodnog muzeja Srbije, na izložbi “Stogodišnjica…” su izložene fotografije Zenitističkog pozorišta iz Kolekcije “Perilo”, autora Miloša Somborskog, Trevelera zaduženog za fotografiju, kao i one u vlasništvu Jelene Duduković, nosioca autorskih prava Josipa Sajsla i Čedomila Plavšića (predsednika Trevelera), zatim stranice scenarija predstave “Oni će doći”, umetnički manifest, poezija, prepiska između članova i materijali iz časopisa Zenit.
Organizator je na Portalu Zabrežje, kako je i najavio, predstavio kopije scenarija predstave “Oni će doći”:
i desetogodišnjeg dnevnika “Almanaha” (1922-1932):
Projekat su podržali Hooloovoo DOO, Čelik promet DOO, Igor Vasiljević, Luka i Branka Obradović.